توصیه های سازمان بهداشت جهانی در مورد بررسی انگل مالاریا در گسترشهای خون محیطی

تشخیص قطعی گونه های مختلف پلاسمودیوم با استفاده از گسترشهای خونی امکان پذیر می باشد. برای تشخیص این انگل استفاده از هر دو گسترش ضخیم و نازک توصیه می شود. در مواردی که پارازیتمی کم باشد، یافتن انگل در گسترش ضخیم با سهولت بیشتری امکان پذیر بوده ولی تشخیص گونه و مرحله رشد آن در گسترش نازک بهتر است.

گسترش ضخیم با گذاشتن چند قطره خون بر روی لام و مخلوط کردن آنها با هم و ایجاد دایره ای به قطر 2 سانتی متر تهیه می شود. در این نوع گسترش ضخامت گلبولهای قرمز بین 6-20 لایه می باشد. مدت زمان مخلوط کردن قطرات خون با حرکت دورانی حدود 30 ثانیه بوده که این عمل از تشکیل رشته های فیبرین جلوگیری می نماید، در غیر این صورت رشته های فیبرین روی انگل ها قرار گرفته و تشخیص را مشکل یا غیرممکن می سازد. پس از تهیه گسترش باید آن را در جایی دور از گرد و خاک و دور از حرارت و رطوبت قرار داده و از مواد ثابت کننده (فیکساتیو) مانند متانل هم استفاده نکرد زیرا با این کار هموگلوبین در گلبولهای قرمز باقیمانده که مانع تشخیص می گردد. خارج کردن هموگلوبین از گسترش ضخیم، توسط آب مقطر و یا محلول رنگی که برای رنگ آمیزی گسترش بکار میرود انجام می گیرد.

در بررسی گسترش نازک اندازه گلبولها و وجود و عدم وجود دانه های شافنر از اهمیت زیادی برخوردار است. گلبول قرمز بزرگ و وجود دانه های شافنر مطرح کننده وجود پلاسمودیوم ویواکس و اووال پاروم می باشد. در عفونت پلاسمودیوم مالاریه ممکن است گلبولهای قرمز کوچکتر از معمول دیده شوند.

جهت رنگ آمیزی گسترشهای خونی حاوی انگل از رنگهای گروه رومانوفسکی استفاده می گردد که شامل گیمسا، رایت، لشمن، فیلد و غیره می باشد که بهترین و مهمترین آنها رنگ آمیزی گیمسا است. رنگ آمیزی فیلد از طرف WHO برای رنگ کردن گسترشهای ضخیم توصیه می گردد. در بررسی گسترشهای ضخیم توجه به انتها و اطراف گسترش، امکان یافتن انگل را بیشتر می کند. قبل از منفی گزارش کردن یک اسلاید ضخیم حداقل 10 دقیقه مشاهده آن که معادل 200 میدان دید با روغن است توصیه می گردد.

مواردی مانند وجود تکه هایی از گلبولهای سفید، رسوب رنگ روی گلبول قرمز، وجود باقیمانده هایی از سلولهای پوستی، پلاکتهای چسبیده به گلبول قرمز، تجمعهای پلاکتی، غبار، باکتری ، قارچ، اسپور و سایر ارگانیسمها که در حین خشک شدن روی لام قرار می گیرند، با انگل اشتباه می شوند، اگر چه عدم وجود سیتوپلاسم آبی، کروماتین قرمز یا بنفش و یا پیگمان قهوه ای یا سیاه در افتراق این موارد از انگل کمک کننده هستند.

در صورت مشاهده پلاسمودیوم فالسی پاروم درصد پارازیتمی باید قید گردد که برای تعیین آن در گسترش ضخیم تعداد پارازیتها در هر میلی متر مکعب خون به نسبت تعداد لکوسیتها شمارش می شود. تعداد 8000 لکوسیت در هر سانتی متر مکعب بعنوان میانگین در نظر گرفته میشود. قبل از شمارش حدود 25/0 سانتی متر مکعب خون، که حدود 100 میدان دید با روغن در گسترش ضخیم است، بررسی شده تا گونه و مرحله رشد انگل مشخص گردد. اگر به ازای 200 لکوسیت شمرده شده 10 یا بیشتر انگل شمرده شود، تعداد پارازیتها بر حسب 200 لکوسیت ثبت میگردد. اگر به ازای 200 لکوسیت 9 یا کمتر انگل مشاهده گردد باید 500 گلبول سفید شمارش شده و تعداد پارازیتها را بر اساس تعداد 500 لکوسیت گزارش نمود.

                             8000 * تعداد پارازیت

تعداد انگل بر حسب میکرولیتر = ــــــــــــــــــــــــــــ

                                      تعداد گلبول سفید

انتقال مطالب از آزمایشگاه خون شناسی مرکز تحقیقات آزمایشگاههای رفرانس